De geschiedenis van ons stadsdraaiorgel.

Het stadsdraaiorgel "Omke Romke" dateert uit 1912. Het verscheen toen voor het eerst als "de Spaanse Dame" in de straten van Amsterdam.

Het is een 56-toets Limonaire orgel.

Het orgel heeft sinds 1912 vele eigenaren, huurders en gebruikers gekend.

In de dertiger jaren draaide het orgel in Bolsward. Het was toen eigendom van de Hendrick Nannesstichting  en diende om Bolswarders, die daarvoor in aanmer­king kwamen aan een broodwinning te helpen.

In de oorlog kwam het orgel via orgelbouwer fa. Perlee te Amsterdam in handen van de familie Bergsma uit Oudemirdum om er mede de kost te verdienen. Rond 1953 ging het orgel terug naar Perlee in Amsterdam en werd er gerestaureerd.

In 1959 werd het teruggehaald naar Bolsward met financiële steun van het Weeshuis en het St. Anthony Gasthuis en op initiatief van de toenmalige burgemeester Geukers en orgelvriend Arjen Draaisma.

Op 30 mei 1959 werd de "Spaanse Dame" opnieuw in gebruik genomen in Bolsward en omgedoopt tot "Omke Romke". Daarmee werd het orgel vernoemd naar mr. Romke de Waard als blijk van waardering voor zijn inzet voor het behoud van draaiorgels en carillons. Deze naamswijziging was goed bedoeld maar kon in de orgelwereld geen waardering vinden. De naam "Spaanse Dame", die een zo prachtig oud stuk orgelhistorie weergeeft, was verdwenen en dat kon volgens orgelvrienden niet. Zij schreven: "Het orgel moet zich nu de naam "Omke Romke" laten aanleunen: om kouwe rillingen te krijgen !".

Arjen Draaisma verscheen wekelijks met het orgel in de stad. Zeven jaar lang draaide hij het orgel met de hand en duwde het voort op een kar. In die jaren nam Draaisma ook met groot succes deel aan concoursen. Dat leverde het orgel in 1967 een trip op naar Australië. Het kwam daar in desolate staat vandaan.

Na een grondige restauratie werd het orgel op een auto geplaatst en van een gemotoriseerde aandrijving voorzien, waarmee Draaisma en de zijnen vervolgens jaren door de wijken en straten van Bolsward reed.

In de tachtiger jaren moest Draaisma het orgel om gezondheidsredenen steeds vaker laten staan. Met de Stichting Friese Draaiorgelvrienden werd vervolgens een overeenkomst gesloten betreffende de exploitatie en het draaien van het orgel. Het orgel werd op een aanhanger geplaatst en de heer Piet van Dijk uit Franeker zorgde er voor dat "Omke Romke" weer regelmatig in de straten van Bolsward was  te horen. Tegenvallende opbrengsten waren er wel de oorzaak van dat het contract met de Friese Draaiorgelvrienden in november 1987 werd beëindigd. Maar van Dijk draaide door en "Omke Romke" bleef op straat en liet op meerdere festivals van zich horen.

In 1990 ondergaat het draaiorgel opnieuw  een grondige restauratie bij Perlee in Amsterdam. Financieel wordt deze restauratie mogelijk gemaakt door het Weeshuis, het St. Anthony Gasthuis en de Hendrick Nannes- en Catrijn Epesstichting.

Van Dijk draait vervolgens nog een aantal jaren met het orgel, maar besluit in 1995 te stoppen. De beheers commissie, bestaande uit vertegenwoordigers van de gemeente en de drie stichtingen besluit dan het draaien zelf op te pakken en het orgel weer op straat te brengen. Commissielid Jan Visser pakt de draad op en draait jarenlang samen met Willem Bouwmeester en Bertus Gerritsma tot ieders plezier het orgel. Na het overlijden van Jan Visser zetten Willem Bouwmeester en Bertus Gerritsma het werk voort met hulp van commissielid Wytze Franzen.
Dan komt de fusie van de gemeenten in Zuidwest Fryslân tot stand en rijzen er vragen met betrekking tot de toekomst van Omke Romke in Bolsward. Uiteindelijk wordt besloten het orgel over te dragen aan een door de gemeente Bolsward op te richten stichting met een bestuur bestaande uit vertegenwoordigers van de plaatselijke stichtingen, te weten het Weeshuis, het Sint Anthony Gasthuis en de Hendrick Nannes- en Catrijn Epesstichting.

Het beheer wordt voortvarend opgepakt en in verband met het 100-jarig jubileum van het orgel in 2012 wordt een grondige restauratie en onderhoudsbeurt uitgevoerd. Jetse de Boer uit Irnsum en Martin Conrads uit Kerkdriel maken van dit prachtig stuk cultureel erfgoed weer een fris uitziend en perfect klinkend instrument. Voorts worden de beldames teruggeplaatst op het orgel en dirigeert de kapelmeester echt.

Op het orgel prijkt nu ook weer de oorspronkelijke naam: “de Spaanse dame”.

In maart 2022 bleek wederom een grondige restauratie nodig. Na een inspectie bleek het binnenwerk zwaar aangetast door vocht en zout. Martin Conrads uit Kerkdriel heeft een jaar aan de restauratie gewerkt. In het pinksterweekend van 2023 was het orgel weer terug in Bolsward om de start van de fietselfstedentocht op te luisteren.
Tegenwoordig wordt het orgel gedraaid door de heren Willem Bouwmeester, Wytze Franzen, Sjoerd Dijkstra en Jan de Beer.